د خطاطۍ او خوشنویسۍ هنر په هرات کې
تاریخي ښار هرات چې د “خراسان مرغلره” په نوم شهرت لري، تل د اسلامي نړۍ له مهمو فرهنګي او هنري مرکزونو څخه ګڼل شوی دی. د هنر په بېلابېلو څانګو کې، خطاطي او خوشنویسي په هرات کې ځانګړی ځای لري. دا هنر نه یوازې د لیدلو ښکلا ښکارندوی دی، بلکې د اسلامي کلتور، عرفان او د فارسي ادب ترمنځ ژوره اړیکه هم جوړوي.
د خوشنویسۍ تاریخي شالید په هرات کې
د خوشنویسۍ هنر په هرات کې د تیموریانو د دورې (نهم هجري پېړۍ) ته ورګرځي. په دغه وخت کې هرات د ادب، معمارۍ او اسلامي هنر مهم مرکز و. ستر هنرمندان لکه میرعلي هروي او سلطان علي مشهدي د هرات په مکتب کې راڅرګند شول او داسې یوه مکتب یې بنسټ کېښود چې وروسته یې د ایران، هند او منځنۍ آسیا ډېری خوشنویسان الهام واخیست.
په هرات کې مشهور سبکونه او کرښې
د تاریخ په اوږدو کې د هرات خوشنویسانو په بېلابېلو کرښو کې مهارت درلود. تر ټولو مهمې کرښې چې په دې ښار کې دود شوې دا دي:
نستعلیق لیک: چې د “فارسي کرښو عروسه” په نوم مشهوره ده او په هرات کې تر ټولو لوړ ښکلا ته ورسېده.
ثلث لیک: ډېر کارېدونکی په تاریخي کتیبو او اسلامي معمارۍ کې.
نسخ لیک: په ځانګړې توګه د نفیسو قرآنونو او دیني متونو په لیکلو کې کارول کېده.
شکسته نستعلیق: چې د شاعرانه او نرم فضا رامنځته کولو لپاره کارېدله.
د خوشنویسۍ ځای په هراتي کلتور کې
خوشنویسي په هرات کې یوازې یو هنر نه و؛ بلکې د خلکو د فرهنګي او معنوي هویت نښه ګڼل کېده. تاریخي جوماتونه، مدرسې او آن مقبرې د خطاطي شویو کتیبو په وسیله ښکلي شوي دي. دا هنر نه یوازې د دیني مفاهیمو د لېږد لپاره، بلکې د ښکلا پېژندنې او شاعرانه ذوق د څرګندولو لپاره هم کارول شوی دی.
معاصر خوشنویسي په هرات کې
نن هم هرات د هغو استادانو او هنرمندانو کوربه دی چې د تېر وخت اصالت ساتي او د خوشنویسۍ هنر ژوندی ساتي. هنري ورکشاپونه او نندارتونونه د دې هنر د معرفي کولو لپاره ځوان نسل ته زمینه برابروي. ډېر هراتیان ځوانان د ټکنالوژۍ په وسیله دودیزه خوشنویسي له ډیجیټل ډیزاین سره یوځای کوي او نوې آثار رامنځته کوي.
د خوشنویسۍ د زده کړې او ساتنې ارزښت
یوه له هغو لاملونو څخه چې د خوشنویسۍ هنر په هرات کې تلپاتې کړی، له استاده شاګرد ته د زده کړو لېږد دی. نن ورځ د کورسونو او تعلیمي مرکزونو جوړول کولای شي د دې هنر په احیا کې ستر رول ولوبوي او راتلونکو نسلونو ته یې انتقال کړي.
د خطاطۍ او خوشنویسۍ هنر په هرات کې هغه میراث دی چې له لرغونو وختونو څخه تر نن ورځې ژوندی او فعال پاتې شوی دی. دا هنر نه یوازې د ښکلا او خلاقیت نښه ده، بلکې د هرات د خلکو د کلتوري او تاریخي هویت څرګندونه کوي. د زده کړو ته پام، د هنرمندانو ملاتړ او د دې هنر نړيوال معرفي کول کولای شي د دې هنر د دوام او وده سبب شي.
