د قربانۍ د اختر لمونځ د قربانۍ د اختر لمونځ د دې مبارکې ورځې یوه مهمه برخه ده چې مسلمانان په ټولې نړۍ کې په ګډه ادا کوي. په هرات کې هم دا لمونځ په لويو جوماتونو او عامه ميدانو کې د خلکو په پراخ ګډون سره ادا کېږي. دا لمونځ د الله (ج) د حکمونو منل او اطاعت ښيي، او د مسلمانانو ترمنځ د يووالي او همغږۍ روحيه پیاوړې کوي. د خپلوانو او دوستانو لیدنه د قربانۍ د اختر بله دودیزه برخه دا ده چې خلک خپل خپلوان او دوستانو ته د مبارکۍ لپاره ورځي. په دې ورځ، خلک يو د بل کورونو ته د خوشحالۍ لپاره ځي، يو بل ته اختر مبارکي وايي، چې دا دود نه یوازې د اړیکو نږدې کولو لامل کېږي، بلکې د مینې او صله رحم د پیاوړتیا سبب هم ګرځي. د نوو جامو اغوستل د نوو جامو اغوستل د قربانۍ د اختر له پخوانیو او څرګندو دودونو څخه دی. خلک، په ځانګړي ډول د هرات اوسېدونکي، د اختر لپاره نوې او ښکلې جامې اغوندي څو دا ورځ له خوښۍ او تازهګۍ سره پیل کړي. د نوې جامې اخیستل د یو نوي پیل نښه ده، او د ښکلا او خوښۍ هڅه ښيي. د وچې مېوې او خوشکبارو پیر او پلور د قربانۍ له اختر وړاندې بازارونه د وچې مېوې لکه خرما، پسته، کشمش، مالټه او نارنجو څخه ډک وي. خلک دا شیان د خپلو مېلمنو د مېلمه پالنې لپاره اخلي. د هرات د بازار پلورونکي په دې ورځو کې ډېر بوخت او خوښ وي. د زومانو لیدنه د ناوې له کوره په هرات کې د قربانۍ د اختر یو بل دود دا دی چې زومان د ناوې کور ته ورځي. په دې ورځ، زومان د ناوې له کورنۍ سره لیدنه کوي. دا لیدنه نه یوازې د مینې او دوستۍ څرګندونه ده، بلکې د اختر له دودونو څخه هم شمېرل کېږي. د ښو دودونو رعایت او د بدو عادتونو مخنیوی کلتوري چارواکي ټینګار کوي چې د قربانۍ د اختر په ورځ باید له ناسم او ناپسند دودونو څخه ډډه وشي او پر ښو، معنوي او ارزښتناکو دودونو تمرکز وشي. د دې ورځو څخه سمه ګټه اخیستل، د اړمنو سره مرسته، صله رحم او د خپلوانو لیدنه باید د دې ورځو اصلي هدف وي. قرباني او د وفادارۍ نښه قرباني یوازې یو دود نه دی، بلکې د حضرت ابراهیم (ع) د فداکارۍ یادونه ده. په دې ورځ، مسلمانان د الله (ج) په لاره کې د حیواناتو قرباني کوي، چې دا د وفادارۍ او ایثار سمبول دی. د قربان شويو حیواناتو غوښه اړمنو ته ورکول کېږي، چې دا کار د ټولنیزې همغږۍ او یووالي روحیه پیاوړې کوي. پایله د قربانۍ اختر په هرات کې، لکه څنګه چې د نړۍ په نورو برخو کې، له دیني، ټولنیزو او کلتوري دودونو ډک ورځ ده. دا ورځ نه یوازې د جشن او خوښۍ ورځ ده، بلکې د ټولنیزو اړیکو د بیا رغونې، ایثار او همغږۍ فرصت هم دی. دا ستره ورځ د حضرت ابراهیم (ع) د فداکارۍ یادونه کوي او موږ ته د مینې، صبر، او اطاعت درس راکوي.

کچری د غوښې لند؛ د هراتیانو د میلمه‌پالنې او ځواک نښه کچری غوښې لند د هرات یو دودیز او کلتوري خوراک ګڼل کېږي، چې د وخت په تېرېدو سره له یو کورني خوراک څخه د رستورانتونو او هوټلونو تر ټولو محبوبو خوړو څخه شو. دا خواړه نه یوازې ځانګړی خوند لري، بلکې د پخلي ځانګړی طرز یې هم له نورو خوړو بېل کړی دی. دا معمولاً په لويو دیګونو کې، په ټيټه تودوخه پخیږي ترڅو خوندونه ښه سره یو ځای شي. ځانګړی خوند او بې‌ساری مزه په دې خوراک کې د هراتی وریجو او لند شوې غوښې کارول ځانګړی ارزښت لري. د هرات وریجې د خپل کیفیت له امله مشهوره دي او ځانګړی خوند ورکوي. لند شوې غوښه هم د نورو خوړو له غوښو توپیر لري. په ځانګړي ډول پخېږي تر څو نرمه او لذیذه شي، او معمولاً له هغو غوښو کار اخیستل کېږي چې غني خوند لري، نه له عامې وریښمنې غوښې. د هرات ډېر خلک کچری غوښې لند ته د طبیعي دوا په سترګه ګوري چې بدن ته قوت ورکوي. ډېری خلک چې دا خواړه یې خوړلي، وايي چې دا ورته انرژي زیاتوي او د یخ موسم لپاره خورا مناسب خوراک ګڼل کېږي. سربېره پر دې، کچری غوښې لند نه یوازې یو عادي خوراک دی، بلکې د هرات د میلمه‌پالنې یو سمبول هم ګڼل کېږي. ډېرې کورنۍ او رستورانت‌وال دا خوراک په ځانګړو مراسمو او جشنونو کې خپلو مېلمنو ته وړاندې کوي. دا خوراک اوس د هرات د کلتور یوه برخه ده، لکه څنګه چې نور دودیز خواړه، لکه غلور تروش، غلور شیر او کچری سبزي، هم له دې سره یو ځای د هرات په دسترخوان کې لیدل کېږي. کچری غوښې لند د طبیعي او محلي موادو له امله نه یوازې ښه خوند لري، بلکې روغتیا ته هم ګټور دی. دا خواړه له پروټین، ویټامینونو او معدني موادو ډک دی، چې کولی شي د بدن دفاعي سیستم پیاوړی کړي او انرژي زیات کړي. د ډېرو هراتیانو لپاره، دا یوازې یو خواړه نه دی، بلکې یوه کلتوري تجربه ده چې له نسلونو نسلونو ته لېږدول شوې او لا هم د خلکو په زړونو کې ځانګړی ځای لري.

د هرات جامع جومات د هرات د لرغوني او فرهنګي ښار په زړه کې د افغانستان یو له ښکليو او تاریخي جوماتونو څخه پروت دی – د هرات جامع جومات. دا جومات یوازې د عبادت ځای نه دی، بلکې د اسلامي هنر، معمارۍ او تاریخ یو شاندار سمبول هم دی. له اته پېړیو زیاته موده یې تېرې کړې او د بېلابېلو تاریخي پېښو شاهد پاتې شوی، همداراز د نسلونو لمونځ کوونکو کوربه و. نن هم دا جومات فعال او ژوندی دی، او خپل شکوه او ښکلا سره هر لیدونکي ته حیرانتیا وربښي. د هرات جامع جومات لنډ تاریخي شالید د هرات جامع جومات تاریخ د دولسمې میلادي پېړۍ پورې رسېږي. دا هغه وخت و چې سلجوقیان د خراسان په یو شمېر سیمو واکمن وو. جومات د هرات ښار په منځ کې جوړ شو. له هماغه وخته تر ننه، دا جومات څو ځله رغول شوی او پراخ شوی دی. تر ټولو مهم بدلون یې د تیموري پاچاهۍ پر مهال راغی. تیموري دور د هرات د هنر او معمارۍ د زرینې دورې په نوم یادیږي. پاچا شاه رخ میرزا او ملکه ګوهرشاد بیګم د هنر او کلتور مینه‌وال وو. دوی غوښتل چې جومات ښکلی، ځانګړی او روحاني جوړ شي. همدا وجه ده چې جومات ته ښکلي کاشي‌کارۍ، هنري لیکنې (خطاطي)، او نوې معمارۍ ورزیاتې شوې. دا بدلونونه جومات ته نه یوازې ښکلا ورکړه، بلکې دا یې د اسلامي معمارۍ یوه بیلګه هم وګرځاوه. ښایسته کاشي‌کاري او لیکنې د جومات یوه تر ټولو ښکلي برخه کاشي‌کاري ده. نیلي، فیروزه‌یي، لاجورد، او ژیړ رنګونه سره یو ځای د ګلانو او هندسي بڼو ښکلي نقشونه جوړوي. دا نقشونه په دیوالونو او چتونو کې ایښودل شوي دي. کله چې څوک ورته ګوري، نو هم سکون احساسوي او هم حیرانېږي. بله ښکلا یې خطاطي ده. د جومات دیوالونه د ښکلو لیکونو سره سینګار شوي دي. پکې ثلث، کوفي، او نستعلیق لیکونه کارول شوي دي. دا لیکنې قرآني آیتونه، عرفاني اشعار، او د پوهانو خبرې پکې شاملې دي. دا ټول یو روحاني او هنري پیغام ورکوي. په کلتور او ټولنه کې ونډه د هرات جامع جومات یوازې د عبادت ځای نه دی، بلکې د خلکو د ټولنیز، کلتوري او علمي ژوند یو مهم مرکز پاتې شوی دی. دا جومات د پېړیو راهیسې د دیني زده‌کړو مرکز و، چې خلک به پکې د قرآن، حدیث، فقهې، تفسیر، ریاضي او فلسفې زده‌کړې کولې. ډېر مشهوره عالمان او زده‌کوونکي له همدې ځایه راوتلي دي. دا جومات د دیني درسونو، درس حلقو، د ټولنې د ستونزو د حل مشورو، او د کوچنیانو د دیني پوهاوي لپاره یو ژور ځای پاتې شوی دی. هره جمعه او د دیني میلو پر مهال لکه د روژې، محرم، او اخترونو، زرګونه خلک دلته راټولیږي. دا ځای د دعا، سکون، او روحانیت فضا لري، چې د هرات د خلکو لپاره د یووالي، عقیدې، او فرهنګي هویت یو مهم سمبول ګڼل کېږي. چیلنجونه او د بیا رغونې هڅې هر څو چې د هرات جامع جومات یو ښکلی او تاریخي ودانۍ ده، خو د وختونو له تېریدو سره یې ډېر زیانونه لیدلي دي. جګړې، زلزلې، او طبیعي پیښو د دې جومات ځینې برخې خرابې کړې دي. سره له دې، د هرات خلکو، عالمانو او چارواکو دا جومات تل ارزښتناک بللی او د ژغورلو لپاره یې هڅې کړې دي. په وروستیو کلونو کې، ملي او نړیوالو ادارو د جومات د بیا رغونې کارونه پیل کړي دي. دا کارونه کې د کاشي‌کارۍ ترمیم، د زړو منارونو رغول، دیوالونو پیاوړي کول، او د معمارۍ د هرې برخې دقیق ثبت شامل دي. دا هڅې دا هدف لري چې دا تاریخي ودانۍ راتلونکو نسلونو ته هم سالمه پاتې شي. یو کلتوري او سیاحتي ځای د هرات جامع جومات د ښار یو له مهمو کلتوري او سیاحتي ځایونو څخه دی. دا جومات د کورنیو او بهرنیو سیاحانو لپاره یو نه هېرېدونکی ځای دی، چې د ښکلا، روحانیت او بډایه تاریخ له لارې ځانګړتیا لري. جومات د زاړه ښار په بازار کې پروت دی، چې له ځایي ژوند سره ژوره اړیکه لري. ډېری دوکانداران او کورنۍ چې د دې جومات په چاپېریال کې لوی شوي، د دې تاریخي ځای سره خپلې خوږې یادونې لري. د جومات ښکلا او مذهبي فضا هر لیدونکی راجذبوي او هغوی ته یوه یادګاري تجربه ورکوي. پایله د هرات جامع جومات یوازې یوه ودانۍ نه ده. دا د عقیدې، کلتور، تاریخ او هویت یو ژوندی سمبول دی. دا یو نه‌بیه لرونکی خزانه ده چې باید وساتل شي – نه یوازې د تاریخي ځای په توګه، بلکې د یو روحاني او هنري میراث په توګه چې د هرات روح ځان کې لري.

د هرات ولایت هرات ولایت د افغانستان له ارزښتناکو او تاریخي سیمو څخه ګڼل کېږي. دا ولایت د کلتور، تاریخ، هنر او اقتصاد په برخو کې بډایه او پیاوړې شالید لري او د پېړیو راهیسې یې په سیمه کې مهم رول لوبولی دی. هرات په ځانګړې توګه د تیموریانو په دوره کې د علم، هنر او ادب په ډګرونو کې بې‌ساري وده وکړه. په دې لیکنه کې به د هرات تاریخي شالید، کلتوري ظرفیتونو، کرنې او ټولنیزو ننګونو ته یو لنډ نظر وکړو. د هرات یو پخوانی او ویاړلی تاریخ هرات له ډېر پخوا راهیسې د تمدن او کلتور یوه مهمه سیمه ده. دا ښار د ابریشم لارې پر سر پروت دی، ځکه نو ډېر قومونه، کلتورونه او نظریې دلته سره یو ځای شوي دي. د تیموریانو په وخت کې، هرات د علم او فرهنګ مرکز و. ډېر نامتو لیکوالان، شاعران او هنرمندان دلته ژوند کول او وده یې وکړه. له مشهورو کسانو څخه، مولانا عبدالرحمن جامي او حسین واعظ کاشفي یادېدای شي. جامي په خپلو ادبي او عرفاني لیکنو سره لا هم د فارسۍ ژبې مشهور شخصیت دی، او کاشفي هم د دیني لیکنو او وینا له لارې ډېر خلک اغېزمن کړي دي. کلتوري او هنري ښکلاوې هرات د افغانستان یو له مهمو کلتوري او هنري مرکزونو څخه دی. دا ولایت د خپلو تاریخي ځایونو، ښکلو جوماتونو، زاړه ښارونو او هنري اثارو له مخې مشهور دی. هرات د شاعران، هنرمندان او معمارانو کور دی. د هرات معمارۍ ځانګړې ده او د اسلامي هنر ښکلا پکې لیدل کېږي. د هرات د کلتور یوه ښکلا د خوشنویسي او نقاشۍ هنر دی چې د دې ولایت په فرهنګ کې ډیر مهم رول لري. هرات د خپلو مشهورو شاعرانو لکه مولانا عبدالرحمن جامي او حسین واعظ کاشفي له امله په ادب کې ډېر مهم ځای لري. دوی د خپلو شعرونو او کتابونو له لارې د هرات کلتور ته ژوند ورکړی دی. دغه شاعرانو د هرات فرهنګ ته یو ځانګړی ښکلا ور زیاته کړې ده. همدارنګه، هرات د خپلو هنري فعالیتونو لکه موسیقي، رقص او تیاتر لپاره هم شهرت لري. دې فعالیتونو د هرات ښار ته ځانګړی هنري رنګ ورکړی دی. کرنه او طبیعي سرچینې هرات یو ډېر مهم کرنیز ولایت دی چې ښې او حاصلخیزې ځمکې لري. د دې ولایت کرنیز محصولات لکه غنم، زعفران، انار، کشمش، بادام او انجیر خورا مشهور دي. زعفران د هرات یو ځانګړی محصول دی چې په نړیوالو بازارونو کې لوړ ارزښت لري. هرات د اوبو ښه منابع لري لکه د درياب او کانالونه، چې کرنې ته ډېره مرسته کوي. د هرات طبیعي سرچینې لکه مرمر او سیلیکا هم د صنعت لپاره مهمې دي. که څه هم ځینې برخې یې د اوبو کمیږي، خو که د اوبو ښه مدیریت وشي، کرنه به نور هم وده وکړي. د دې ولایت د کرنې او طبیعي سرچینو ساتنه او پراختیا لپاره اړینه ده چې حکومت او نورو ادارو هڅې وکړي. کرنه د هرات د اقتصاد ملا تیر بلل کېږي. دا ولایت زرخيزي ځمکې او د اوبو پراخې سرچینې لري، چې له کبله یې د زراعتي تولیداتو وړتیا ډېره لوړه ده. له غنمو، زعفرانو، انګورو او انارو نیولې، تر نورو محصولاتو پورې دلته کرل کېږي. ټولنیزې ستونزې او د ښه راتلونکي هیله هرات یو ښکلی او پُر افتخاره ولایت دی، خو له ځینو ټولنیزو او امنیتي ستونزو سره هم مخ دی. سره له دې، خلک هڅه کوي چې خپل کلتور بېرته را ژوندی کړي، هنري او تعلیمي پروګرامونه جوړ کړي، او مدني فعالیتونه پیاوړي کړي. دا ښيي چې د هرات خلک د ښه راتلونکي لپاره هیله‌من دي. فرهنګي میلې، زده‌کړیز ورکشاپونه، او د ځوانانو هڅونه هغه ګامونه دي چې د ټولنې د ښه کېدو لپاره اخیستل شوي دي. پایله هرات یوازې د افغانستان د تاریخ برخه نه ده، بلکې د هنر، کلتور او زده‌کړې یو مهم ځای هم دی. دا ولایت ډېر ښکلي جوماتونه، زاړه ښارونه او پوه خلک لري. د هرات خلک له پخوا وختونو راهیسې د ادب، لیکلو، نقاشۍ او نورو هنرونو سره مینه لري. که څه هم اوس ځینې ستونزې شته، لکه فقر، بې‌کاري او امنیتي ستونزې، خو خلک لا هم هڅه کوي چې خپل کلتور او تاریخ وساتي. هغوی ښوونځي خلاصوي، زده‌کړې ته اهمیت ورکوي، او خپل ماشومان ښوونه ته لیږي. که حکومت او نورې ادارې د هرات له خلکو سره مرسته وکړي، نو دا ولایت به بیا ښه شي. د زده‌کړې، کرنې او هنر ملاتړ کولی شي چې هرات روښانه راتلونکی ولري. خلک هیله لري چې یوه ورځ به دا ولایت بیا هم د افغانستان لپاره یو ښه مثال شي.

د هرات سرپوښ بازار: یو تاریخي او فرهنګي میراث د هرات سرپوښ بازار د افغانستان له زړو او مشهورو بازارونو څخه دی، چې د هرات ښار په منځ کې موقعیت لري. دا بازار نه یوازې د سوداګرۍ لپاره مهم دی، بلکې د هنر، کلتور او اسلامي معمارۍ یو ښکلی انځور هم وړاندې کوي. خلک دلته ورځني توکي پېري، خپل کلتور نندارې ته وړاندې کوي او د تېرو نسلونو یادونه تازه کوي.په دې لیکنه کې به د بازار تاریخي شالید، ښکلی جوړښت، فرهنګي ارزښت او اقتصادي اهمیت ته لنډه کتنه وکړو. د تاریخ له ژورو څخه راوتلی بازار د دغه بازار تاریخ د تیموریانو دورې ته ورګرځي. دا بازار د شاهرخ میرزا د واکمنۍ پر مهال جوړ شوی و. د “چارسو” نومې برخه د بازار مرکزي نقطه وه، چیرې چې له ختیځ او لویدیځ څخه سوداګریز کاروانونه راغلل. څلور دروازې یې بازار له ښار سره نښلولی او سوداګرۍ ته یې وده ورکوله. د بازار معمارۍ ښکلا د هرات سرپوښ بازار معمارۍ ډېر هوښیارانه او د پام وړ ده. ګنبدي چتونه او قوسونه د دې بازار ځانګړتیاوې دي. پراخې دروازې او کړکۍ ډاډ ورکوي چې طبیعي رڼا په اسانۍ سره بازار ته ننوځي. دغه رڼا د فضا تودوخه متوازن کوي او هوا ته ښه جریان ورکوي. دیوالونه د اسلامي نقشونو او اصیلو رنګونو سره ښکلي شوي، چې د بازار د ښکلا او فرهنګ غنا زیاتوي. دغه معمارۍ نه یوازې د استحکام لپاره، بلکې د جمالیاتو لپاره هم ډیزاین شوې ده، چې د هرات کلتور او هنر ته یوه ستره ګټه ورکوي. فرهنګ او ژوند دا بازار یوازې د سودا لپاره نه دی، بلکې د خلکو د یو ځای کېدو، خبرو اترو او کلتوري تبادلې ځای هم دی. دلته محلي صنایع، دودیز لباسونه، مصالحې او خوراکي توکي موندل کېږي. د هرات سرپوښ بازار لکه یو ژوندی موزیم، د خلکو تاریخ او کلتور بیانوي. اقتصادي رول د وخت له تېرېدو سره، د هرات سرپوښ بازار د ښار په اقتصاد کې مهم رول لري. دا بازار نه یوازې د خلکو لپاره د کار فرصتونه برابر کړي، بلکې د مختلفو توکو تبادله هم پکې ترسره کېږي. د وارداتي او صادارتي توکو لکه لباس، میوې، ادویه جات، او صنایع لاسرسی په دې بازار کې ممکن دی. د ایران او ترکمنستان سرحد ته نږدېوالی دا بازار د سیمه‌ییز تجارت یوه مهمه مرکز ګرځولی دی. په دې بازار کې محلي او نړیوال توکي تبادله کېږي، چې د هرات تجارتي شهرت ته لا زیات وده ورکوي. د بازار ستونزې او د ساتنې اړتیا که څه هم دا بازار تاریخي او اقتصادي ارزښت لري، خو په وروستیو کلونو کې یې ځینې برخې زړې شوي دي. د رغونې لپاره کم توجه او د امکاناتو نشتوالی دا میراث له خطر سره مخ کوي. اړینه ده چې د ساتنې پروژې ژر تر ژره پیل شي، تر څو راتلونکو نسلونو ته هم پاتې شي. پایله د هرات سرپوښ بازار یوازې یو تجارتي ځای نه دی، بلکې یو ملي ارزښت او فرهنګي خزانه ده. دا بازار د هرات د تاریخ او کلتور یوه ژوندۍ شاهد ده. د دې بازار ساتنه یوازې د حکومت دنده نه ده، بلکې د هر افغان ګډ مسؤلیت دی. موږ باید هڅه وکړو چې دا تاریخي ارزښت ژوندی وساتو او د نړۍ له بېلابېلو برخو سره یې وښیو. د دې بازار د ساتنې لپاره باید ټولې ټولنې سره کار وکړي، تر څو راتلونکې نسلونه هم له دې فرهنګي میراث څخه ګټه واخلي.

بند امیر بند امیر، چې د افغانستان لومړنی ملي پارک ګڼل کېږي، د بامیانو ولایت یوه له تر ټولو ښکلو طبیعي سیمو څخه ده. دا سیمه په ژمي کې د واورو پوښل شوي غرونو او یخو جهيلونو له امله ځانګړی ښکلا پیدا کوي. بند امیر د ژمي په ځانګړو صحنو سره د طبیعت مینه‌والو لپاره یو مهم سیاحتي ځای ګڼل کېږي. د بند امیر ته د تګ لارې او د لارې وضعیت بند امیر له شپږو طبیعي جهیلونو جوړ شوی دی چې هر یو یې له خاصو اوبو، مختلفو رنګونو او اندازو سره بېل ښکلا لري. ویل کېږي چې دا جهیلونه له زرګونو کلونو راهیسې دلته شته، او د اسلامي تاریخ له نظره هم مهم ګڼل کېږي. ځینې خلک باور لري چې دا جهیلونه د حضرت علي کرم‌الله وجهه له معجزو څخه دي. دا ډول کیسې د ځای اهمیت نور هم زیاتوي. د بامیان ژمیز مناظر بامیان په ژمي کې ځانګړې ارامي لري. لوړ غرونه او کنګل شوي ونې د یخ له امله ښکاري. ژور واورین پوښښ یې طبیعت ته ځانګړی بڼه ورکوي. ځینې وختونه واوره تر ۰۵ سانتي‌مټره هم رسي. دا ځانګړتیاوې بامیان د طبیعت مینه‌والو لپاره یو ایده‌ال ځای ګرځوي. د بند امیر طبیعي ښکلاوې بند امیر څو طبیعي جهيلونه لري چې د ژمي په موسم کې کنګل کېږي او یو نادر منظره وړاندې کوي. د بند هیبت آبشار یو له تر ټولو جذابو برخو څخه ده، چې د ژمي په ساړه موسم کې مکمل یخېږي او زړه‌ربا انځور جوړوي. همچنان، د “چشمه شفا” په نوم یوه مشهوره منبع هم دلته ده چې خلک باور لري، د درملنې خاصیت لري. دا چشمه د ژمي په ګډون، ټول کال د سیلانیانو پام ځان ته راجلبوي. د ژمي فعالیتونه او د سیمې لیدنه که څه هم بند امیر کې هوا ډېره سړه وي، خو خلک بیا هم خوند اخلي. دوی د طبیعت له سکون، واورینو منظرو او کنګل شوو جهيلونو څخه لذت اخلي. عکاسي له طبیعي صحنو څخه ډېر خوندور وي. واورین غرونه او ارامه فضا د دمې او فکري سکون لپاره ښه ځایونه دي. سربېره پر دې، له ځايي خلکو سره لیدنه یوه بله ښکلې تجربه ده. د بامیانو خلک د ژمي په موسم کې خپل ساده ژوند ته دوام ورکوي. سیلانیان کولای شي له دوی سره نږدې شي. دا یو ښه فرصت دی چې د دوی له فرهنګ او دودونو سره بلدتیا پیدا کړي. بند امیر د تصویرونو له لارې دا انځورونه د بند امیر طبیعي ښکلاوې ښيي. له نیلي جهيلونو او شنو غرونو نیولې، تر یخو او ارامو صحنو پورې، بند امیر د کال په هر فصل کې ځانګړی ښکلا لري. پایله دا سیمه د ژمي په فصل کې ځانګړې ښکلا لري. یخ شوي جهيلونه، واورین غرونه، او یخه، خو ارامه هوا هر لیدونکی جذبوي. طبیعي منظرې دا ځای یو له زړه‌راښکوونکو سیاحتي هدفونو څخه ګرځوي. که څه هم ژمی سفر ته ننګونه ده، خو دا تجربه خپل ارزښت لري. د طبیعت مینه‌وال او عکاسان له دې فصلي ښکلاوو ډېر خوند اخلي. یخ منظرې او د ارامتیا فضا د سکون او الهام لپاره غوره فرصتونه برابروي. دا لیدنه یادونه کوي چې افغانستان بډای طبیعت لري، یو داسې ارزښت چې باید وساتل شي. سربېره پر تفریح، دا ځای د زده‌کړې، سکون، او د ځایي فرهنګ د پېژندنې لپاره مهم ګڼل کېږي.

چهل برج چهل برج یوه پخوانۍ او تاریخي کلا ده چې د نیمروز ولایت په افغانستان کې موقعیت لري. دا کلا د تاریخ په اوږدو کې د جګړو او دفاع لپاره کارېدلې ده. دا ځای د نیمروز د کلتور او تمدن یو مهم نښه ده. چهل برج د هیرمند سیند ته نږدې ده او له زرنج ښار نه شاوخوا ۵ کیلومتره واټن لري. دا له تر ټولو زړو کلاګانو څخه ده چې لا هم نښې یې پاتې دي. د جوړېدو تاریخ او بڼه چهل برج شاوخوا ۰۰۸ کاله پخوا د ملک‌شاه او شاه شمس‌الدین د وخت په دوره کې جوړه شوې وه. دا کلا د دښمن پر وړاندې د دفاع لپاره جوړه شوې وه. دېوالونه یې غټ او لوړ وو. کلا څلور برجونه لري، چې هر یو په یوه کونج کې جوړ شوی دی. د هر برج ترمنځ شاوخوا ۰۰۱ متره واټن دی. د دېوالونو ضخامت شاوخوا ۵.۱ نه تر ۲ مترو پورې دی. تر نن ورځې پورې د دې قوي جوړښت نښې پاتې دي. تاریخي او کلتوري اهمیت چهل برج یوازې یوه نظامي کلا نه وه، بلکې خلکو پکې ژوند هم کاوه. دا کلا په بېلابېلو وختونو کې د خلکو د ټولنیزو او کلتوري فعالیتونو مرکز هم پاتې شوی دی. نږدې د هیرمند سیند له امله شاوخوا ځمکې حاصلخېزه وې، نو خلک هلته کرنه کولای شول. له همدې امله چهل برج ته د “سیستان او نیمروز زړه” ویل کېدل. تخریب او اوسنی حالت په تېرو کلونو کې، د سېلابونو او جګړو له امله د چهل برج ډېرې برخې ورانې شوې دي. که څه هم دا نه ده معلومه چې دا کلا ولې بشپړه ویجاړه شوې، خو پاتې شوي برجونه یې لا هم ارزښت لري. اوس لږې هڅې روانې دي، چې دا کلا وساتل شي او بېرته ورغول شي. همدارنګه ځینې څېړنې هم روانې دي، چې د دې تاریخ او جوړښت نور هم ښه وپیژندل شي. پایله چهل برج د افغانستان یو مهم تاریخي ځای دی. دا کلا باید وساتل شي، ځکه چې دا یوازې د تاریخ یوه برخه نه ده، بلکې دا د خلکو د کلتور او تاریخ یو ارزښتناک یاد دی. که موږ دا وساتو، راتلونکی نسل به هم له خپل تاریخ سره آشنا شي. چهل برج نه یوازې د یوې کلا په توګه بلکه د یوې فرهنګي او ټولنیزې مرکزي نقطې په توګه هم ارزښت لري. د دې ساتنه د ټولنې لپاره یو ستر مسؤلیت دی، چې نه یوازې تاریخي ارزښتونه خوندي کړي، بلکه د دې سیمې فرهنګي میراث هم د راتلونکو نسلونو لپاره پرېږدي. د دې کلا تاریخي جوړښت او معمارۍ د افغانستان د بېلا بېلو دورو د پرمختګ او مبارزو نښه ده. که چیرې چهل برج بیا ترمیم شي او سمبال شي، نو دا به نه یوازې د افغانستان تاریخي جاذبه شي، بلکې د کلتوري او سیاحتي مرکز په توګه هم د خلکو پام ځان ته راجذب کړي.

د کندز بازار د کندز بازار د افغانستان په شمال کې په کندز ولایت کې موقعیت لري. دا یو پخوانی او تاریخي بازار دی. د دغه بازار ارزښت ځکه زیات دی چې تاریخ، کلتور او ښه ځای لري. د کندز بازار یوازې د سودا لپاره نه دی، بلکې دا یو فرهنګي، ټولنیز او اقتصادي ځای هم دی. دلته خلک له بېلابېلو سیمو راځي، خبرې کوي او سودا کوي. بازار د دودیزې معمارۍ او ډول ډول توکو سره یو مهم ځای ګڼل کېږي. دا د خلکو په ورځني ژوند کې مهم رول لري. د کندز بازار جغرافیوي موقعیت او اقتصادي اهمیت د کندز بازار د افغانستان په شمال کې، په کندز ولایت کې دی. دا یو زوړ او مشهور بازار دی. دا بازار ځکه مهم دی چې تاریخ، کلتور او ښه ځای لري. د کندز بازار یوازې د پیر او پلور لپاره نه دی، بلکې خلک هلته راځي، یو بل ویني او خبرې ورسره کوي. دا بازار د خلکو د ژوند یوه مهمه برخه ده. هلته ډول ډول توکي پیدا کېږي او د ودانیو بڼه یې دودیزه ده. هره ورځ ډېر خلک دغه بازار ته ورځي. د کندز بازار رول د سیمې په اقتصادي غوړتیا کې د پام وړ دی. دا بازار د ځایي تولیدوونکو او مصرفوونکو ترمنځ د ارتباط یو پُل جوړ کړی او د بزګرانو، صنعتکارانو او سوداګرو لپاره ګڼ اقتصادي فرصتونه برابر کړي، چې په پایله کې یې د سیمه‌ییز اقتصاد پرمختګ موندلی. په کندز بازار کې د توکو او خدماتو ډولونه په بازار کې د ځایي توکو بیلابیل ډولونه موندل کېږي، لکه: کرنیز محصولات: خربوزه، مڼه، انار، مالټه، رومي، بادرنګ او ګازرې د کندز صنایع دستی: قالینې، خټین لوښي او لاس جوړ شوي زیورونه محلي جامې او دودیز ټوکرونه محلي خوراکي توکي او وچې مېوې دغه توکي د لوړ کیفیت او خوند له امله د خلکو او سوداګرو له خوا په پراخه توګه خوښ شوي دي. کلتور او ټولنه په کندز بازار کې کندز بازار یوازې د رانیولو او خرڅولو ځای نه دی، بلکې یو فرهنګي او ټولنیز مرکز هم ګڼل کېږي. خلک دلته سره راټولیږي تر څو یو له بل سره خبرې وکړي، د ورځې خبرونه واوري او د کندز د کلتور او دودونو په اړه بحثونه وکړي. دا ټولنیز ارتباطونه بازار ته یو ژوندی او خوځنده چاپیریال ورکړی دی. په مختلفو وختونو کې، کندز بازار د فرهنګي او ټولنیزو پیښو کوربه وي. د صنایع دستي نندارتونونه، محلي فستیوالونه او مذهبي مراسم هغه پروګرامونه دي چې په بازار کې ترسره کېږي. دغه پیښې د بازار رونق زیاتوي او د خلکو ترمنځ ټولنیز اړیکې پیاوړې کوي. بازار د خلکو د ورځني ژوند یوه مهمه برخه ده. سربیره پر اقتصادي فعالیتونو، د سیمه‌ییز کلتور او تاریخ د ساتنې او پراخولو مرسته هم کوي. ننګونې او فرصتونه په کندز بازار کې سره له دې چې کندز بازار لوی اقتصادي او فرهنګي ارزښت لري، خو له یو شمېر ستونزو سره هم مخ دی. د امنیتي ستونزو او مناسب بنسټیزو خدماتو نشتوالي د دې بازار د پراختیا لپاره لوی خنډونه دي. په وروستیو کلونو کې سیاسي او اقتصادي ناورینونو د خلکو پر کاروبارونو او ورځني ژوند بد تاثیر کړی دی. خو له دې سره سره، بازار د ودې او پرمختګ پراخ ظرفیت لري. که ښاري زیربناوې ښه شي او یو امن او باثباته چاپیریال رامنځته شي، دا بازار کولی شي لا ډېر کاري فرصتونه برابر کړي. د پرمختیایي پروژو پانګونه، د عامه خدماتو ښه والی او د ځایي کاروبارونو ملاتړ کولی شي د بازار اقتصادي او ټولنیز رونق ته وده ورکړي. پایله د کندز بازار یوازې یو سوداګریز مرکز نه دی، بلکې د دې سیمې د کلتور او تاریخ یو ژوندی سمبول هم دی. دا بازار د اقتصادي رول تر څنګ، د خلکو په ټولنیز ژوند کې ژور اغېز لري. د بډایه تاریخي پس منظر او فرهنګي تنوع له امله، بازار کولی شي د تجارت پراختیا او د افغانستان د کلتور د معرفي کولو لپاره مهم رول ولوبوي. که دا بازار پراخ شي او زیربناوې یې ښه شي، نه یوازې اقتصادي غوړتیا زیاتېږي، بلکې محلي کلتور او هنر هم ساتل کېږي او ترویجېږي.

چمتال د چمتال دښته د فاریاب په ولایت کې د افغانستان له ښکلیو سیمو څخه یوه ده. دا دښته د ښکليو منظرو، خوشګوار اقلیم، او زړه راښکونکې طبیعت له امله یو مشهور سیاحتي ځای ګرځېدلی. د طبیعي ښکلاوو سربېره، د چمتال دښته ګڼ شمېر تاریخي او کلتوري جاذبې لري چې لیدونکي جذبوي. د چمتال سیمه د سیندونو، شنې غرونو، او پراخو دښتو په درلودلو سره، د طبیعت‌پالو، غر‌ختونکو، او عکاسانو لپاره یو مناسب چاپېریال برابروي. دا سیمه همداراز د ځینو بومي قومونو استوګنځای دی، چې خپلې دودونه او کلتور یې ساتلي دي. د چمتال دښته د یوه سیاحتي ځای په توګه، د افغانستان د غني کلتور د تجربې بې‌شمېره فرصتونه برابروي. جغرافیوي موقعیت د چمتال دښته د فاریاب ولایت په شمال کې موقعیت لري، چې د خپل جغرافیوي ځای‌موقیعت له امله، د دې ولایت او حتی ګاونډیو ولایتونو له نورو سیمو سره اسانه لاسرسی لري. دا دښته د خپلو پراخو شنو ځمکو، له غرونو چاپېریال، او ګڼو شنو ونو له امله د فاریاب له ښکلیو ځایونو څخه ګڼل کېږي. طبیعي ځانګړتیاوې چمتال د ښکلي طبیعت له امله مشهور دی. پراخ شنه چمنزارونه، شنې غونډۍ او روان سیندونه لري. پسرلی کې د رنګارنګو ګلانو او شنو بوټو ښکلی منظر لري. کوچني ځنګلونه او متنوع بوټي یې ارزښت نور هم زیاتوي. دا سیمه د تفریح، طبیعت‌ګرځۍ او عکاسۍ لپاره ښه ځای دی. تفریحي فعالیتونه د چمتال دښته د تفریح لپاره یو مناسب ځای دی، چې د کورنیو او ځوانانو لپاره د ساعتېرۍ بېلابېل فرصتونه برابروي. خلک د دې ځای څخه د خپلې تفریح لپاره ګټه اخلي، چې پکښي د طبیعت سیر، پکنیک، او دودیزې لوبې شاملې دي. سربېره پر دې، د محلي سپورټونو لکه کشتي‌ګیري او دودیزو سیالیو ترسره کېدل د دې ځای کلتوري ارزښت زیاتوي. چمتال دښته: د کلتوري او تاریخي ځایونو ارزښت چمتال دښته نه یوازې د طبیعي ښکلا له امله مشهوره ده، بلکې د فاریاب د خلکو کلتور هم ښیي. دلته مختلف قومونه اوسېږي. ازبک، تاجیک، پښتون، ایماق، عرب او هزاره قومونه پکې شامل دي. دا کلتوري تنوع په ژبو، دودونو، او محلي جشنونو کې ښکاري. پایله د چمتال دښته د فاریاب ولایت له سیاحتي جاذبو څخه ده، چې له طبیعي ښکلاوو، غني کلتور، او تفریحي فرصتونو څخه برخمنه ده. دا سیمه هم د کورنیو او هم د نړیوالو سیلانیانو لپاره د پام وړ ګرځېدلې. له همدې امله، د دې دښتې د طبیعي او کلتوري ارزښت ساتنه د راتلونکو نسلونو لپاره مهمه ده. سیلانیان او طبیعت‌پالان کولای شي د چمتال دښتې له لیدو خوند واخلي او له نه‌هېرېدونکو شېبو څخه برخمن شي.